U
U u Sa 'e dechennove literas de s'alfabeto sardu. Carchi
'orta sa litera U benit imperà dopia, comente podet essere
in sas paraulas: suu imbetzes de sù, tuu imbetzes de tù;
de solitu andat iscrita sola.
uàda= fuàda.
ubidiènte agg obbediente.
ubidìre obidire vrb obbedire - al - po cussu obbidi e istati
lontana / intas chi sa tempesta 'enit calmada. A. Cucca.
ùca= bùca
uchìere ochiere vrb ammazzare - al - sos sonadores, Santa Caderina
/ ocannu los ochiat cantos sone. T. Boe.
ucòne= bucòne
ùda bot sf erba sala, biodo.
ùdda = budda.
uddàle = buddale.
udièntzia sf udienza.
ùdre sm otre.
udrèddu otre, pancia, utensile - mdn - bocau che l'as, ancu
ti che 'ochen sos udreddos, chi ti che 'ochen - colli a pare sos udreddos
ca nos ch'andamus
ùdulu sm appenditoio.
ùe avb dove.
ùfa isc uffa - mdn - ufa, una lana ses - ufa, como mi nche
ses propiu secande sas ancas.
ufanìa sf allegria, gioia.
ufànu agg contento - al - dia bolare orgogliosu e uffanu /
chin intentu de pode' superare. P. Cucca.
ufìssiu sm ufficio.
ufràre vrb gonfiare, dilatare.
ufràu pps gonfio.
ufrònzu sm il gonfiare.
ufròre sm gonfiore, rigonfiamento.
ufulàda sf raffica di vento, impetuosità, traboccamento,
vampa - mdn - at fatu un'ufulada de 'entu, azomai leau mi nch'at -
est una 'emina 'ona, ma a bortas fachet carchi ufulada, che-i sa mannesia
- como est imbetzinde e li 'enin sas ufuladas de calore.
ufulàre vrb traboccare - mdn - custu manzanu puru ja si mi
nch'est torrau a ufulare su late.
ufulàu pps traboccato.
uguàle agg uguale.
ugualadùra sf conguaglio, rimanenza.
uìre = fuìre.
ùla = gùla.
ùle sm agg bovino.
ulìa olìa sf olivo, oliva
ulièddu sm oliva selvatica.
ullèras sf occhiali.
ùlumu bot sm olmo.
umàdicu = fumàdicu.
umanidàde sf umanità.
umànu agg umano.
ùmbra sf ombra, fantasma, larva - mdn - umbra peri sas umbras
- solu po mi lu pessare mi 'etat umbra e pore - umbra de 'icu ti corfet
- su pinu fachet umbra pichida - sa tilicheta si ponet in ierru in
su sole e in istade in s'umbra - apo 'istu un'umbra colande - sas
umbras de sa note son falande.
umbràche sm luogo ombroso.
umbridùra sf spavento.
umbrìre vrb spaventare.
umbrìu agg spaventato, terrorizzato - mdn - est umbria a torrare
su maridu - no la 'ides ca est umbria poverina.
umbròsu agg ombroso.
umididàde sf umidità.
ùmidu agg umido.
ùmile agg umile.
umilèsa sf umiltà.
umiliassiòne sf umiliazione.
umiliàu pps umiliato.
umòre sm umore.
umorìsta sm agg umorista.
umorìsticu agg umoristico.
ùmprere vrb empiere.
umpridòre sm empitore.
umpridòrzu sm empitore.
ùmpriu pps empito, pienato.
ùmu = fùmu.
unanimidàde sf umanità.
ùnchinu sm gancio, uncino.
ùnda sf onda.
undàda sf ondata.
undàle = fundale.
undalìssia = fundalissia.
ùndichi agg nc undici.
unèddu a uneddu a uneddu avb ad uno ad uno, alla spicciolata.
ùngra sf unghia, artiglio, zoccolo, ungula - mdn - sas ungras
chi ti che 'alen - mì ca t'isungro mì - cussu mi paret
ca est ungri longu - custu 'oe juchet s'ungra malaida - mi nd'at dau
unu cantzu cantu s'ungra, gasi nde cacchet cras - a bortas cheret
a si difendere chin sas dentes e chin sas ungras.
ungràda sf unghiata.
ungrilòngu agg dalle unghie lunghe, ladro.
ungrirùngri sm patereccio, malattia dell'unghia.
ungròne sm angolo, cantuccio - mdn - pacu bene, a mimi m'est
tocau s'ungrone - cussu nd'at postu pitzinnas in s'ungrone - b'aiat
solu unu chiccone morturu in s'ungrone de sa zaminera.
ùnicu agg unico.
unidàde sf unità.
unificàre vrb unificare.
uniòne sf unione.
universidàde sf università.
univèrsu sm universo.
untàre vrb ungere, ingrassare - mdn - collimi custu cantzu
de ozu seu ca m'unto sas iscarpas - untami sas palas chin s'ozu 'ermanu
ca paret ca mi 'achet che-i sa manu 'e Deu - ch'apo postu a focu su
sardadore e m'apo untau su pane chin s'ozu - collimi su pissajolu
de su porcu ca mi servit po untare sa serra.
untàu pps unto, ingrassato.
ùntza sf oncia - mdn - bae a butega e comporas tre untzas de
tucaru e untza e mesa de cafè.
ùnu agg nc art sm prm uno - mdn - unu contu unu contu / unu
preide iscontzu / un'ateru acontzau / su contu contau - una paraula
est - unu 'aularzu che-i cussu, no l'acatas in neddue - est un'omine
mannu - una pruga ses - una mi nche l'apo papà jeo - una supa
de catzotos a unos e a ateros - a issu li depo dare su battor unu
- de duos dimis facher unu coro - a unu a unu si 'achet su muntone
- ello nono, tott'unu est - una cosa m'as dau e una ti nde torro -
un'omine m'at narau tzau, ma no l'apo connotu.
unzèna sf arc rosario, preghiera delle confraternite - al -
a unzena e bestida lutuosa / est de sos coros su pius ingratu. T.
Lai.
ùnzulu a un'unzulu agg grondante.
upàda gupada sf emizucca usata come bicchiere, boccale.
uràniu sm uranio.
uràre = furàre.
urdìre vrb ordire, preparare l'ordito.
urèsi = furèsi.
ùrgu = gùrgu.
urguzòne zlg sm punteruolo del grano.
urgùzu = gurgùzu.
urìca sf orecchio - mdn - b'at prus uricas in mata, chi non
lepores in campu.
uricàle sm anello di pelle usato come protezione dell'orecchio
dei buoi.
ùrna sf urna.
ùrsu zlg sm orso.
urtàre vrb urtare, irritare - mdn - cando mi lu pesso, paret
ca m'urtat sos nevrios.
urtièddu sm rotella in legno o pietra che tratteneva il filato
sul fuso - al - crunnucas, fusos chin sos urtieddos / imbustimentos,
ghennas de pazzarzu. P. Cucca.
ùrtzera sf ulcera.
urtzèras sf occhiali.
ùrva sf vulva.
urvùsa sf paglia, cascami della gramolatura del lino o dei
cereali- al - non bisonzo, non depo dae tene / non ti dao su granu
po urvusa. J. Trannu.
urzènte agg urgente.
usàntzia sf usanza.
usàu = tratu.
uscradìna sf elicrisio, canapicchia.
uscradòre sm bruciatore.
uscràre vrb bruciare il pelo dei suini, depilare.
ussièri sm usciere.
ùssu isc sciò, smamma.
ustiàrvu bot sm pioppo.
ùsu sm uso, usanza.
ùsu = fusu.
usuàle agg usuale.
usufrùtu sm usufrutto, godimento.
utalabì isc grido di ardimento dei cavalieri.
utopìa sf utopia.
utzàre = gutzare.
ùtzu = gutzu.