Gonario Carta Brocca

 

E


E e sa 'e chimbe literas de s'alfabeto sardu. In durgalesu sa E la pronuntziamus, pacu prus o mancu, comente in italianu.
e' avb sì - mdn - andau ses a s'irfrassu? e' ja so andau.
e cnz e - mdn - e paret possibile? - e cando colas a ti nd'amentas? - e benit e andat - tando e como puru - e cando mai non fisti pedinde.
è = est.
èba zlg sf cavalla, fattrice.
ebàe e bae isc ma va', davvero.
ebanìsta sm ebanista.
èbanu sm ebano.
ebè isc beh.
ebèdda zlg sf cavallina.
ebenemìnde isc molto bene.
ebìa avb soltanto, solamente.
ebràicu sm agg ebraico.
ebraìsmu sm ebraismo.
ebrèu sm ebreo.
eccàntu sm poco, meglio - mdn - daemi eccantu de aba - paret ca ja so eccantu - eccantu prus de 'amene be cheriat.
ècco avb ecco - mdn - ecco! tue ses su solitu iscontza jocos - ecco sa nostra... Durgali priucu.
èco sm eco.
eccòllu agg prossimo, sta per arrivare.
economìa sf economia.
econòmicu sm economico.
ecrissàre vrb eclissare.
ecrissàu pps eclissato.
ecrìsse sf eclissi.
ecuilìbriu sm equilibrio.
ecuinòtziu sm equinozio.
edàde sf età.
èdda prm ella, lei.
èddu prm egli, lui - mdn - peus pr'eddu.
edìcola sf edicola.
edìle sm recinto per i capretti.
editorìa sf editoria.
editziòne sf edizione.
edòne bot sm mercorella, mercuriale - mdn - su edone m'at tastau su 'inu.
èdu = fedu.
educà agg pps educata.
educassiòne sf educazione.
edulìu = fedulìu sm ragazzini.
efètu sm effetto.
eggràssias e grassias isc per fortuna, grazie a Dio.
egoìsmu sm egoismo.
egoìsta agg egoista.
èi avb si, d'accordo.
èia avb si, va bene.
eiè isc salute, salve - mdn - eiè, tue puru.
eìte e ite isc che cosa, cosa.
eladìna = gheladina.
elefànte sm elefante.
elegànte agg elegante.
elegàntzia sf eleganza.
elementàre sf elementare.
elemèntu sm elemento.
elencàre vrb elencare.
eletoràle agg elettorale.
eletòre sm elettore.
elètricu sm agg elettrico.
eletritzidàde sf elettricità.
eletritzìsta sm elettricista.
eletrodòmesticu sm elettrodomestico.
eletromagnèticu sm elettromagnetico.
eletròne sm elettrone.
eletrònicu agg elettronico.
eletziòne sf elezione.
èliche bot sf elce, leccio - mdn - eliche cauda - eliche a pizu 'e mela - eliche cori niedda - eliche d'opera.
elichèdda bot sf piccolo leccio, cespuglio.
elichìnu agg relativo al leccio, lande elichinu, linna elichina.
eliminàre vrb eliminare.
elisiòne sf elisione.
èllo avb isc ma và, non mi dire, che succede - mdn - ello issu mi depet abirgonzare - ello poite non si che colat, ca si 'etat frue - ello tando comente depo 'achere? - ello 'osi ti li ziras - ello tue menzus de mene ses? - ello 'ite s'at cretiu... - si mi cheres nos cojuamus cras etotu! ello, ca soe maca a mi picare unu mandronatzu che a tie - ello sa 'aula at a essere.
ellonòno ello nono avb certamente, mtf assolutamente no - mdn - a m'azuas a mi nch'antiare sa brocca? ello nono - a mi lu das unu 'asu? ello nono... no as a morrer de atera pasta no - no est chi mi podes dare milli francos a imprestu? ello nono, be semus s'unu po s'ateru - a mi la mundas sa banda mia de su caminu? ello nono, m'uchiana, cantu ti l'ap'a mundare.
emantzipàre vrb emancipare.
emantzipàu pps emancipato.
embriòne sm embrione.
emendàre vrb emendare.
emendàu pps emendato.
emigrànte sm emigrante.
emigràre vrb emigrare.
emigràu pps emigrato.
eminèntzia sf eminenza.
emisfèriu sm emisfero.
èmo avb si, certo - mdn - emo ca est a essere riccu - e aiò e narami ca emo.
emorrazìa sf emorragia.
emotziòne sf emozione.
enciclopedìa sf enciclopedia.
endecasìllabu sm endecasillabo.
enerzìa sf energia.
enèse = ghenèse.
èni bot sm tasso, pianta.
ènte sm ente.
entidàde sf entità.
entusiasmàre vrb entusiasmare.
entusiasmàu pps entusiasmato.
entusiàsmu sm entusiasmo.
epìgrafe sf epigrafe.
epilèticu = male cadùcu
episcopàle agg episcopale.
epìstula sf epistola.
època sf epoca.
epùru cng avb eppure - mdn - epuru che torras - epuru narande cosa - epuru si ponet sa cara de currezire a atere.
er er veru = est beru.
èra = fera - peta era - selvaggina.
eràriu sm erario.
erbàiu sm erbaio.
èrca sf intestino crasso, sa 'e s'erca - appendicite.
èrca crepà sf peritonite.
erdòne sm il primo sughero.
eredà pps ereditata.
eredàde bot sf edera.
eredàre vrb ereditare.
erède sm erede.
eredidàde sf eredità.
eremìtu sm eremita.
èremu sm eremo.
eresìa sf eresia.
erèssia sf razza, stirpe, famiglia - al - che un'anzoneddu ofertu / po pacare sas curpas de s'eressia. G. Brocca.
erèticu = ereze.
eretìnu sm mucchio di covoni disposti a piramide in numero di 10 + 10 covoni, corrispondente a una manica.
erèu sm razza, stirpe, discendenza - al - comente si rinnovat in s'ereu / d'Adamu, su pastore mondiale. P. Cucca.
erèze sm agg eretico.
ergastulànu sm ergastolano.
ergàstulu sm ergastolo.
erghènte sm stanzino, ripostiglio.
èrghere sf ergere.
èrghiu pps alzato, sollevato.
èris avb ieri.
erisèro eris sero avb ieri sera.
erìtu zlg sm porcospino.
eritzòne bot zlg sm riccio della castagna o di mare.
ermòsa agg bella, armoniosa.
ermosùra sf bellezza, grazia.
èrnia sf ernia.
eròe sm eroe.
eròicu agg eroico.
eroìna sf eroina.
eroìsmu sm eroismo.
erpilàre vrb rabbrividire.
erpilìu sm brivido.
erpitzàre vrb arare con l'erpice.
èrpitze sm erpice.
erramènta = ferramenta sf mtf pene.
erreìle sm vicolo, strettoia - al - si a passare cumbinat / chin sos pes ja lu pulis su erreile. A Mula.
erribìu zlg sm insetto, parassita.
errìchina = ferrichina.
errìna = ferrina.
erròre sm errore, disgrazia - mdn - it'errore mannu b'at - oddeu errore ch'amus in domo - it'errore, ja mi l'apo 'ata sa zorronada.
ertilìu zlg sm rettile, persona repellente.
èrva bot sf erba.
erva 'e chentu nudos bot sf centinòdia.
erva medica bot sf erba medica.
èrva puddìna bot sf anagallide, stellaria.
ervaèntu bot sf parietaria.
ervasalìa bot sf acetosella.
ervèche = berveche sf pecora.
èrveru agg selvaggio, impervio, berbero.
ervòsu agg erboso.
ervùtu bot sm asfodelo - mdn - unu cozonale de ervutu - le radici dell'asfodelo - iscraria - lo stelo dell'asfodelo.
ervuzàre vrb cogliere le erbe commestibili.
ervùzu bot sm erbaggio, erbe commestibili.
es = est ppr è - mdn - est cantu sa vatze tua - est che-i sa prima die - est che nou.
esaminadòre sm agg esaminatore.
esaminàre vrb esaminare.
esartàre vrb esaltare.
esartàu pps agg esaltato.
esàtu agg esatto.
esaurìa sf agg esaurita.
èsca sf esca.
esclùdere vrb escludere.
esclùsu pps escluso.
esèmpiu sm esempio.
esìliu sm esilio.
esìstere vrb esistere.
esistèssia sf esistenza.
esistìnzu sm l'esistere.
esìstiu pps esistito.
èsitu sm esito.
esoneràre vrb esonerare.
esòneru sm esonero.
esòticu agg esotico.
èspa = ghespa.
espàrzu = ghesparzu.
espaterrànza = ghespaterranza.
espèrta agg esperta.
esponènte sm esponente.
esportàre vrb esportare.
espositziòne sf esposizione.
espressiòne sf espressione.
esprìmere vrb esprimere.
espròdere vrb esplodere.
esproradòre sm agg esploratore.
esproràre vrb esplorare.
esprosìvu sm esplosivo.
essentziàle agg essenziale.
èssere vrb essere.
essìda = bessida sf uscita, salvezza.
essidòrzu = bessidorzu.
essijòlu agg tinnulo, che si sente lontano, detto di campanacci.
essiperèssi avb indeciso, senza una meta.
essìre = bessire.
est prp è.
èstasi sf estasi.
èste = est.
estèrnu sm agg esterno.
estètica sf estetica.
estimènta = bestimenta sf abbigliamento.
estràneu sm agg estraneo.
estrèmu sm estremo.
estremussiòne sf estrema unzione.
estròsu agg estroso.
èstru sm estro.
eternàle agg eterno.
eternamènte avb eternamente.
eternidàde sf eternità.
etèrnu agg eterno.
ètica sf etica.
etimolòzicu sm etimologico.
etòtu agg avb stesso, anche - mdn - ca emo etotu - iss'etotu - si insistis ti naro ca nono etotu - custu l'apo 'atu jeo etotu.
etzèsa = betzesa.
etzèssu sm eccesso.
Ètziu sm fulgenzio.
ètzu = betzu.
eucaristìa sf eucaristia.
Euròpa sf Europa.
europèu agg sm europeo.
evitàre vrb evitare.
evitàu pps evitato.
evolutziòne sf evoluzione.